Stap 1 – de tekst
Een goede tekst
Kies een authentieke, rijke tekst.
Dat is een tekst die over een levensecht, interessant onderwerp gaat. De inhoud is gelaagd en sluit aan bij wat de lezer motiveert, inspireert of boeit. De tekst vraagt van de lezer een inspanning om dieper door te dringen tot de kern. De tekst heeft een duidelijke structuur en een origineel taalgebruik met een gevarieerde woordenschat. Signaal- en verbindingswoorden tussen zinnen versterken de samenhang.
Onderstaande fiches (© KuLeuven) kunnen je helpen om goede teksten te vinden.
De website Rijke Teksten (© TaalUnie) bevat een schatkist aan goede voorbeelden die je in de les kan gebruiken.
Bepaal de complexiteit van de tekst.
Woordlengte, woordfrequentie en zinslengte zijn meetbare leesbaarheidsfactoren die aangeven hoeveel technische leesvaardigheid nodig is. Het AVI-niveau kan hierbij een indicatie zijn.
Maak vooral een kwalitatieve analyse van de tekst. Vijf kenmerken spelen hierbij een rol: de tekststructuur (tekstopbouw, verhaallijn, lay-out en illustraties, relaties tussen ideeën, samenhang, signaalwoorden), taalkenmerken (stijl en woordenschat van de schrijver), de betekenis van de tekst (de gelaagdheid en abstractiegraad), de bedoeling van de schrijver en de benodigde achtergrondkennis van de leerlingen of kleuters. Druk je tekst af en lees zelf met de pen in de hand. Voorzie de tekst van markeringen, woorden in de marge, aantekeningen. Voeg de bewerkte tekst bij de lesvoorbereiding.
Koppel tot slot de tekst aan de onderwijsbehoeften van de leerlingen of kleuters: hun taal- en achtergrondkennis, hun lees- of luistervaardigheden, hun motivatie en doorzetting.
Als je Close Reading overweegt, hoef je deze stap maar één keer te doorlopen.
Onderstaande fiches kunnen helpen om de kwalitatieve analyse van de tekst te maken.
Kies een tekstsoort & teksttype
Informatieve tekst
De tekst is geschreven om iets mee te delen, iets uit te leggen, informatie te geven over een bepaald onderwerp. Het is meestal een objectieve tekst waarin de auteur zijn of haar mening niet weergeeft.
Activerende tekst
In een overtuigende tekst beargumenteert de auteur zijn of haar mening om zo de lezer te overtuigen. De tekst zorgt ervoor dat de lezer iets gaat doen of net niet. Deze tekstsoort is subjectief.
Ontspannende tekst
Een ontspannende tekst vertelt een verhaal, beschrijft een leuke gebeurtenis of boeit ons zonder meer. Deze teksten lees je voor je plezier. In een emotieve tekst worden gevoelens of gedachten beschreven.
Instructieve tekst
Instructieve teksten verduidelijken bepaalde handelingen. Je hebt de tekst nodig om een bepaalde handeling te kunnen uitvoeren. De tekst leert je iets te maken of iets te doen.
